با کرکس ، این پرنده شکاریِ سر طاس آشنا شوید!

کرکس ها پرندگان شکاری هستند که یکی از اصلی‌ترین مشخصه‌های اکثر آنها، سر طاس بدون پرشان است. البته این طاس بودن ویژگی بسیار مهمی در آنها است. زیرا تکه های گوشت و پوست در حال پوسیدگی کمتر به سر برهنه می‌چسبند تا به حجم عظیمی از پرها.

جالب است بدانید کرکس‌ها در تمام قاره ها به جز استرالیا و قطب جنوب یافت می‌شوند و 11 گونه از آنها در آفریقا زندگی می‌کنند. گفته می‌شود که کرکس ها تا 70 درصد از لاشه های آفریقا را پاکسازی می‌کنند و برای انسان بسیار مفید هستند. چرا که به طور قابل توجهی شیوع بیماری ها را کاهش می‌دهند اما برخی از آنها می‌توانند کشنده نیز باشند. در ادامه این مطلب از دانه مارکت بیشتر با این پرندگان آشنا می‌شویم، با ما همراه باشید.

کرکس چگونه پرنده ای است؟

کرکس ها نقش مهمی به عنوان جمع کننده زباله در طبیعت دارند و به پاک نگه داشتن محیط از زباله کمک می‌کنند. از این رو زیستگاه آنها باید حفظ شود و آلاینده ها از بین بروند تا این شکارچیان مهم از بین نروند. خانواده کرکس‌ها به دو گروه کرکس های “دنیای قدیم” یعنی Accipitridae و کرکس های “دنیای جدید” یعنی Cathartidae تقسیم بندی می‌شوند. جالب است بدانید کرکس های دنیای قدیم بیشتر با شاهین ها مرتبط هستند. در حالی که کرکس های دنیای جدید از نظر ژنتیکی با لک لک ها در ارتباطند.(برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره می‌توانید مقاله دیگر ما را با عنوان « همه چیز در مورد لک لک‌ ها و خصوصیات جالب آنها! » در وبلاگ دانه مارکت بخوانید. )

با این حال هر دو خانواده بر اساس شباهت های سطحی با هم طبقه بندی می‌شوند. مثلاً هر دوی آنها پاهای ضعیفی دارند که بیشتر برای راه رفتن سازگاری دارند تا چنگ زدن و پرهایی که کمتر در سر و گردن این پرندگان به چشم می‌خورد. اما اندازه 60 تا 140 سانتی متری (24 تا 55 اینچ) و طول بال‌های 3 متری (10 فوت) آنها را به یکی از بزرگترین پرندگان جهان تبدیل می‌کند.

کرکس های جدید

کرکس های دنیای جدید شامل کندورهای آند (Vultur gryphus) و کندورهای کالیفرنیا (Gymnogyps californianus) هستند. کندورهای بسیار بزرگ، عمدتاً مردار می خورند، اگرچه ممکن است به حیوانات کوچک یا ضعیف مانند لاماهای تازه متولد شده، بره ها یا بزهای پیر حمله کنند. علیرغم اندازه بزرگشان، آنها بدون زحمت صدها مایل در جستجوی غذا پرواز می‌کنند و برخی از آنها در ارتفاع 4472 متری (15000 فوت) در حال پرواز نیز دیده شده اند. ناگفته نماند به جز کرکس‌های درخت خرما (Gyphohierax angolensis) که از میوه نخل روغنی تغذیه می‌کنند. برخی از گونه ها نیز طعمه های کوچکی مانند حشرات، مارمولک ها، پرندگان کوچکتر و جوندگان را شکار می کنند.

در نهایت گفتنی است از بین گونه های مختلف این پرنده، کرکس بوقلمون (Cathartes aura) و کرکس سیاه (Coragyps atratus) در سراسر قاره آمریکا پراکنده هستند. کرکس های بوقلمون، پرندگان شکاری نادری هستند و حس بویایی قوی دارند، در حالی که کرکس های سیاه برای یافتن غذا به بینایی خود متکی هستند.

زیستگاه و محدوده زندگی کرکس‌ ها

بسیاری از گونه های کرکس که در سرتاسر آفریقا زندگی می‌کنند و تأثیر زیادی بر محیط اطراف خود دارند. آنها از پرندگان کوچک با نوک های باریک مانند کرکس های کلاهدار تا شکارچیان بزرگ با منقارهای سنگین مانند کرکس های پشت سفید آفریقایی را شامل می‌شوند. این سازگاری های مهم به کرکس ها کمک می‌کند تا زنده بمانند و نقش‌های مهمی را در محیط زندگی خود ایفا کنند. به همین دلیل کرکس ها نقش برجسته ای در فرهنگ عامه آفریقا دارند. توانایی آنها در ظاهر شدن در هر جایی که لاشه وجود دارد، بسیاری را به این باور رسانده است که این پرندگان رویای محل غذا را می‌بینند یا از تله پاتی برای پیدا کردن آن استفاده می‌کنند.

اما به طور کلی کرکس ها به زیستگاهی نیاز دارند که در هنگام اوج گرفتن در آسمان به آنها اجازه بدهد مردار را ببینند یا بو کنند. این زیستگاه معمولاً شامل ساوانا یا دشت است. اگرچه برخی از گونه های این پرنده در مناطق کوهستانی باز هم زندگی می‌کنند. به طور مثال کیپ کرکس معمولاً روی صخره‌ها تکثیر می‌شود و می‌تواند فواصل طولانی را در جستجوی لاشه حیوانات بزرگ، پرواز کند.

با این حال ناگفته نماند که کرکس ها بینایی قوی دارند. اعتقاد بر این است که آنها می‌توانند یک لاشه سه فوتی را از چهار مایلی دورتر در دشت های باز تشخیص دهند. در برخی از گونه ها، وقتی پرنده لاشه را می بیند، شروع به چرخیدن در بالای آن می‌کند. این امر توجه کرکس های دیگری را که سپس به آن می‌پیوندند، جلب می‌کند.

تغذیه و رژیم غذایی کرکس

شاید تصور کنید که گوشت اصلی‌ترین غذای پرنده کرکس است. اما بد نیست بدانید که اگرچه کرکس ها جزو پرندگان شکاری طبقه بندی می‌شوند، اما به ندرت حیوانات دیگر را می‌کشند و تقریباً به طور انحصاری لاشه خوار هستند. کرکس‌ها معمولاً در گروه‌های بزرگ، اغلب با گونه‌های دیگر کرکس‌ها تغذیه می‌کنند، که هر کدام نقش فردی خود را در تغذیه دارند. کرکس‌ها برای حفظ تعادل دنیای طبیعی حیاتی هستند. زیرا بدن‌هایی را که در هر صورت پوسیده می‌شوند و حشرات را جذب می‌کنند، پاک می‌کنند و به نوبه خود مانع از انتقال بیماری‌ها به دام و انسان می‌شوند. آنها به قدری تغذیه کننده های کارآمدی هستند که می‌توانند بدن یک حیوان کوچک را در کمتر از نیم ساعت تمیز کنند.

البته برخی از کرکس‌ها با خوردن استخوان‌ها یک قدم جلوتر از سایرین حرکت می‌کنند و مطمئن می‌شوند که هیچ بخشی از وعده غذایی هدر نمی‌رود. همچنین جالب است بدانید کرکس ها بعد از غذا، آب می خورند و گرمای خورشید هر تکه غذایی آلوده به باکتری را که به اطراف ریخته شده، خشک می‌کند تا آنها سالم بمانند.

تولید مثل و پرورش جوجه‌ها

کرکس ها معمولاً سالی یک جفت دارند. لانه ها با چوب و برگ ساخته می‌شوند و در درختان و صخره ها قرار دارند. یک لانه به طور معمول تا چند سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی گونه‌های این پرنده 1 جوجه تولید می‌کنند و نر و ماده در مسئولیت‌های نگهداری مشترک هستند. به این ترتیب که یکی از آنها روی لانه می‌نشیند، در حالی که جفتش غذایی پیدا می‌کند و وقتی که او برای جوجه کشی بازمی‌گردد، جفت دیگر به نوبت همین کارها را تکرار می‌کند.
بلوغ جنسی نیز بسته به گونه از 5 تا 7 سالگی رخ می‌دهد. جالب است بدانید اغلب این پرندگان می‌توانند 18 تا 20 سال و در گونه های بزرگتر تا 50 سال هم عمر کنند.

جمعیت و تهدیدهای جمعیتی

کرکس‌ها مدت‌ها است که مورد سوء تفاهم و آزار انسان‌ها قرار گرفته‌اند و عوامل بسیاری باعث کاهش جمعیت آنها شده‌ است. به طوری که 4 گونه از این پرندگان به عنوان گونه های در معرض خطر بحرانی در IUCN فهرست شده اند که کندورهای کالیفرنیا از جمله آنها هستند. یکی دیگر از گونه های کمیاب این پرنده، کرکس سیاه اروپایی (Aegypius monachus) است. ممکن است تنها 800 کرکس سیاه اروپایی در سراسر جهان باشد. اما خوشبختانه بیش از 20 جوجه از آن، از طریق برنامه های پرورش در اسارت از تخم خارج شدند.

از این رو کرکس ها با چندین تهدید روبرو هستند که حفاظت از آنها را به یک کار دشوار تبدیل می‌کند. موارد مسمومیت به دلیل باقی ماندن سم برای آفات، شکارچیان غیرقانونی که لاشه فیل یا کرگدن را برای کشتن عمدی کرکس می‌بندند. ناگفته نماند که یک لاشه فیل مسموم شده می‌تواند به مرگ صدها کرکس منجر شود، کل کلنی یا جمعیت محلی را از بین ببرد. داروهای التهابی که برای دام استفاده می‌شود که در صورت بلعیده شدن توسط کرکس کشنده است، از جمله این موارد هستند. در آفریقای جنوبی، برق گرفتگی و برخورد با خطوط برق نیز جدیترین تهدید برای کرکس ها است.

کلام آخر

در این مقاله بیشتر با کرکس ها آشنا شدیم. این پرندگان برای حذف لاشه های بالقوه خطرناک و آلوده به باکتری، از محیط بسیار مهم هستند. حال نوبت شما است که اطلاعات خود را در خصوص این پرنده با ما به اشتراک بگذارید و یا سوالات خود را در این زمینه از ما بپرسید. در پایان یادآور می‌شویم که برای مطالعه مقالات جذاب درخصوص سایر پرندگان اهلی و وحشی، تنها کافی است تا سری به وبلاگ ما بزنید و دان و غلات مورد نیاز برای تغذیه پرنده خانگی خود را نیز با بهترین کیفیت، از دانه مارکت خریداری کنید.