مارولوس اسپاتولتیل ؛ پرنده‌ای که به خاطر قلبش، شکار می‌شود!

دم جارویی عجیب یا همان (مارولوس اسپاتولتیل) که با نام های دیگری همچون منگوله ‌دم شگفت‌انگیز نیز شناخته می‌شود، زیباترین و دیدنی ترین مرغ مگس خوارِ بومی پرو است. این پرنده مانند بسیاری از گونه های مرغ مگس خوار از جمله پری گوش سیاه، نامی جذاب دارد که به خوبی آن را توصیف می‌کند. چرا که بارزترین مشخصه در این پرنده، دمِ چهار پر و بلند جنس نرِ آن است که شکلی شبیه به جارو، منگوله و در برخی از توصیفات، راکت دارد!

جالب است بدانید پرنده نر از دم عجیب خود در نمایش های خواستگاری و در حالی که در مقابل ماده، شناور است، استفاده می‌کند. همچنین گفتنی است این پرهای تخصصی تا سه یا چهار برابر طول بدن پرنده رشد می‌کنند و پرنده نر می‌تواند هر کدام از آنها را به طور مستقل حرکت دهد. البته ناگفته نماند که طول دم پرنده نسبت به سن آن متغییر است. برای اشنایی بیشتر با مارولوس اسپاتولتیل، تنها کافی است تا در ادامه این مطلب از دانه مارکت همراه ما باشید.

مارولوس اسپاتولتیل چگونه پرنده ای است؟

بدن این مرغ مگس خوار کوچک و زیبا با پرهایی به رنگ سفید، سبز و برنزی درخشان پوشیده شده است. پرنده نر همچنین دارای پرهای آبی رنگارنگی در قسمت تاج و برجستگی فیروزه ای درخشان و خط مشکی در زیر گلوی خود است.

علاوه بر اینها، جنس نر در این گونه، دارای قسمت بالایی سبز-برنزی است و پرهای پروازی مایل به سیاه دارد. قسمت زیرین بدن، سفید با خط عمودی مشکی آشکار از سینه تا پایین شکم است. پهلوها نیز سبز-برنزی هستند و دم، زینت اصلی پرنده نر است که شفتهای آن منحنی شکل هستند و از یکدیگر عبور می‌کنند. در انتهای هر دو پر بلند، چیزی شبیه به راکت، کاردک یا جارو به رنگ بنفش مایل به مشکی وجود دارد. دو پر باقیمانده یا همان پرهای کوتاه، باریک و مستقیم نیز آبی رنگ هستند.

ظاهر

تاج اگرچه به رنگ آبی تیره است، اما ممکن است با توجه به نور، به آبی متمایل به ارغوانی تغییر رنگ پیدا کند. پشت گردن نیز مایل به قهوه ای است و یک لکه کوچک سفید پس از چشم وجود دارد. منقار انحنای کمی داشته و سیاه رنگ است، چشم ها قهوه ای تیره هستند و پاها نیز به رنگ سیاه دیده می‌شوند. طول بدن این پرنده با احتساب دم به 15 تا 17 سانتی متر می‌رسد که حدود 5 تا 7 سانتی متر آن را دم تشکیل می‌دهد و وزن مارولوس اسپاتولتیل بالغ، تنها 3 گرم است.

پرنده ماده دارای زیر تنه سفید با لکه های سبز رنگ است. این جنس از پرنده، تاج ندارد و پرهای دم کشیده آن، بسیار کوتاهتر از دم نر بوده و فاقد راکت است. سینه و شکم به رنگ سفید است و خط عمودی سیاه رنگی در آن وجود ندارد. این پرنده عمدتاً سر سبز برنزی و گلوی سفیدی دارد. در نهایت ناگفته نماند که جوجه ها نیز شبیه ماده هستند. ( برای اشنایی بیشتر با خانواده این پرنده، می‌توانید مقاله دیگر ما را با عنوان « آشنایی با مرغ مگس خوار و چند حقیقت جالب در مورد آن » در وبلاگ دانه مارکت بخوانید. )

زیستگاه و محل سکونت

مارولوس اسپاتولتیل معمولاً در لبه‌های جنگلی مرطوب و بوته‌های کوهستانی با گونه‌های گیاهی مخلوط و مناطق دارای پوشش گیاهی خاردار دیده می‌شود. چرا که به راحتی در این زیستگاه ها و در بوته زارهای متراکم علوفه می‌کند. البته این پرنده ممکن است در مناطق باز و دره های عمیق، بین 2200 تا 2900 متر ارتفاع نیز دیده شود.

لازم به ذکر است این پرنده بیشتر در شمال پرو در امتداد ساحل شرقی آمازوناس یافت می‌شود و بر اساس امارها اغلب در سن مارتین وجود دارد.

تغذیه و رژیم غذایی دم جارویی عجیب

همانطور که گفتیم منگوله ‌دم شگفت‌انگیز در میان طیف گسترده‌ای از درختچه‌های گلدار که بسیاری از آنها برای گرده‌افشانی به پرندگان متکی هستند، علوفه می‌کند. به این ترتیب این پرنده در حالی که از شهد این درختپه‌ها تغذیه می‌کند، منابع شهد را در طول مسیری که به طور منظم طی می‌شود، می‌پراکند. علاوه بر اینها در طول فصل تولید مثل، ماده برای جوجه ها، حشرات را نیز به عنوان غذای پرنده صید می‌کند.

همچنین جنس نر این پرنده، مناطقی را برای تغذیه ایجاد می‌کند و با این کار، دیگر نرها و حشرات بزرگی مانند زنبورها را که ممکن است سعی کنند در کنار آنها تغذیه کنند، دور می‌زند.

تولید مثل و پرورش جوجه‌ها در مارولوس اسپاتولتیل

فصل تولید مثل دم جارویی عجیب، بین اواخر اکتبر تا اوایل اردیبهشت و در فصل بارندگی انجام می‌شود. در این پروسه، ماده با بافتن الیاف گیاهی، لانه ای به شکل فنجان می‌سازد. قسمت بیرونی لانه با خزه پوشیده شده و در میان پوشش گیاهی، یعنی بوته زارها یا درختپه ها تقریباً نامرئی می‌شود. قسمت داخلی نیز اغلب با مواد گیاهی نرم مانند الیاف گیاهی، موی حیوانات و پر پوشیده شده و ساختار آن با تار عنکبوت و سایر مواد چسبنده تقویت شده است. از این رو همانطور که جوجه ها در حال رشد هستند، می‌توان لانه را بدون آسیب بزرگ کرد. ناگفته نماند که این لانه معمولاً روی شاخه افقی و کم ارتفاع قرار می‌گیرد.

پس از لانه سازی، ماده 2 تخم سفید می‌گذارد و به تنهایی در طول حداقل دو هفته (16-19 روز) آنها را جوجه کشی می‌کند. در این حین، پرنده نر از منطقه تغذیه و قلمرو خود دفاع می‌کند. در هنگام جوجه ریزی، جوجه های مارولوس اسپاتولتیل کور و برهنه هستند. به همین دلیل ماده آنها را با غذای برگشتی از جمله حشرات از قبل هضم شده، تغذیه کرده و پرورش می‌دهد. در نهایت جوجه ها حدود 7-10 روز پس از جوجه ریزی، لانه را ترک می‌کنند.

جمعیت و وضعیت حفاظتی

جمعیت این گونه در حدود 250/999 پرنده بالغ است. از آنجایی که تعداد آن در محدوده خود، غیر معمول است، در حال حاضر به عنوان گونه در معرض خطر انقراض در نظر گرفته می‌شود.

در این بین، دم جارویی عجیب به دلیل تولید مواد مخدر غیرقانونی (ماری جوانا) و گسترش مزارع قهوه با جنگل زدایی، تهدید می‌شود. با این حال، این گونه اغلب در لبه های جنگل و بیشه های جدا شده در دامنه های شیب دار رفت و آمد می‌کند که این امر آسیب پذیری آن را در برابر تخریب زیستگاه کاهش می‌دهد.
علاوه بر اینها متاسفانه پرنده نر اغلب با تیرکمان و توسط انسان شکار می‌شود. چرا که اعتقاد بر این است، قلب این پرنده می‌تواند قوای جنسی را تقویت کند.

حقایق جالب در خصوص مارولوس اسپاتولتیل

در این بخش با بررسی برخی حقایق جالبی در خصوص این پرنده، مقاله را به پایان می‌رسانیم:

• دم جارویی عجیب بر خلاف سایر مگس خوارها، به جای معلق ماندن در مقابل گل، با نشستن بر روی آن، از شهد گیاه تغذیه می‌کند و از مناطق تغذیه خود در برابر حشرات بزرگ دفاع می‌کند.
• جنس نرِ منگوله ‌دم شگفت‌انگیز، نمایش خود را در مکان های نمایش عمومی یا همان جایی که ماده ها برای انتخاب جفت به آنجا مراجعه می‌کنند، اجرا می‌کند. او در این نمایش صداهای کوبنده ای را تولید می‌کند که انرژی زیادی نیاز دارد و مدت زمان بسیار کوتاهی دوام می‌آورد.
• مارولوس اسپاتولتیلِ نر، چند همسر دارد و ماده آن، به تنهایی وظایف لانه سازی را انجام می‌دهد.