سبزقبا یا رولر هندی؛ پرنده ای که نماد چندین ایالت هند است!

سبزقبا یا رولر هندی یک پرنده زیبا و متعلق به خانواده (Coraciidae) است. درخشش رنگ و زیبایی این پرنده از هر نظر مجذوب کننده است. به همین دلیل هر کسی که برای اولین بار به عکس های این پرنده زیبا نگاه کند، مجذوب زیبایی آن خواهد شد. جالب است بدانید این پرنده، بومی هند است و چندین ایالت در هند از جمله کارناتاکا، آندرا پرادش، بیهار و اوریسا آن را به عنوان نماد ایالتی خود انتخاب کرده‌اند. در ادامه این مطلب از دانه مارکت شما را بیشتر با رولر هندی آشنا می‌کنیم؛ پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

توصیف شکل و ویژگی‌های ظاهری؛ سبزقبا چگونه پرنده ای است؟

سبزقبا یا همان (Coracias benghalensis) پرنده ای است که طول آن به 30 تا 34 سانتی متر (12 تا 13 اینچ) می‌رسد. اندازه بال های این پرنده 65 تا 74 سانتی متر (26 تا 29 اینچ) و وزن آن در حدود 166 تا 176 گرم (5.9 تا 6.2 اونس) است. رولر هندی صورت و گلویی مایل به صورتی، سر و پشت قهوه ای و پرهایی به رنگ آبی روشن و تیره در بال ها و دم خود دارد. به گونه‌ای که علائم آبی روشن روی بالهای این پرنده در هنگام پرواز برجسته است.
هر دو پرنده نر و ماده در این گونه شبیه به هم هستند و ترکیب درخشان رنگ ها را بر روی پرهای خود به نمایش می‌گذارند. ناگفته نماند پرها در مرکز به رنگ سبز مات گرایش پیدا می‌کنند و گلو و گردن هم رگه های سفید رنگی دارند. رنگ عمیق چشم ها قهوه ای مایل به خاکستری است و منقار قهوه ای مایل به سیاه پرنده، زیبایی آن را تکمیل می‌کند. (برای آشنایی با پرندگان دیگری که پرهای سبز رنگ دارند، مقاله دیگر ما را با عنوان «مرغ بهشتی» در وبلاگ دانه مارکت بخوانید.)
آشنایی با زیرگونه های پرنده سبزقبا
سه زیرگونه شناخته شده از این پرنده به شرح زیر وجود دارد:

• C.b. benghalensis

این گونه بیشتر در مناطقی از عربستان شرقی و شمال شرقی هند سکونت دارد.

• C.b.indicus

این زیرگونه خاص در مناطقی مانند هند و سریلانکا زندگی می‌کند.

• C.b.affinis

زیرگونه آفینیس عموماً در شمال شرقی هند، جنوب مرکزی چین، هندوچین و شبه جزیره مالایی شمالی یافت می‌شوند. این پرندگان تیره‌تر و درشت‌تر از سایر گونه ها هستند و عدم وجود رگه در صورت و سینه آنها مشهود است. صورت آنها نیز قهوه ای مایل به ارغوانی است.

زیستگاه و محل سکونت

سبزقبا غالباً در قاره آسیای جنوبی و بخش های خاصی از غرب آسیا یافت می‌شود. اما همانطور که از نام انگلیسی آن یعنی (Indian Roller) مشخص است، به وضوح در کشور هند دیده شده است. لاشادویپ، جزایر مالدیو و سریلانکا نیز جزو مناطقی هستند که رولر هندی در آنها زندگی می‌کند. جالب است بدانید این پرنده در غرب و در کشورهایی مانند عراق، عربستان سعودی و بخش‌هایی از ایران نیز دیده شده است. بر این اساس می‌توان گفت که سبزقبا در بسیاری از مناطق جهان یافت می‌شود. از این رو در فهرست پرندگان مهاجر قرار نمی‌گیرد.

همینطور به طور کلی رولر هندی معمولاً در مناطقی از جنگل های نازک برگریز و علفزارها یافت می‌شود. این پرنده همچنین در مناطق باز و وسیع دیده شده است. با این حال اغلب ممکن است سبزقبا را در پارک ها و نشسته روی سیم های برق شهری هم ببینید.

تولید مثل و پرورش جوجه ها در سبزقبا

فصل تولید مثل این گونه از پرندگان در اوایل تابستان آغاز می‌شود. بنابراین نرها از ماه فوریه نمایش خیره کننده معاشقه خود را اجرا می‌کنند. در طول این نمایش جالب، پرنده نر در ارتفاع پرواز می‌کند و در یک حرکت چرخشی به سمت سطح زمین برمی‌گردد، در حالی که به سرعت بال های خود را تکان می‌دهد و صداهای خشنی از خود تولید می‌کند. جالب است بدانید بخشی از نام این پرنده یعنی (Roller) که به غلتک یا چرخش ترجمه می‌شود نیز از روش انجام همین حرکات گرفته شده است.

در آوریل پرنده ماده در سوراخ درختان یا مکان های مشابه دیگر 3 تا 5 تخم سفید و بیضی پهن یا تقریباً کروی می‌گذارد. البته در برخی از مناطق، آنها به لانه سازی در سوراخ هایی که توسط دارکوب یا حشرات حفاری چوب در نخل ایجاد می‌شود هم علاقه دارند. لانه انها معمولاً بدون آستر است و عمدتاً از بقایای چوب تشکیل شده است. دوره جوجه کشی تخم ها حداکثر 20 روز طول می‌کشد. تخم ها توسط هر دو پرنده نر و ماده انکوبه می‌شوند و جوجه‌ها تقریباً پس از 35 روز پرهای پروازی خود را به دست می‌آورند و لانه را ترک می‌کنند.

سیستم جفت گیری در سبزقباها ناشناخته است. با این حال، به طور کلی، این پرندگان تک همسر بوده و تنها یک شریک دارند. آنها از مارس تا ژوئن، کمی زودتر در جنوب هند تولید مثل می‌کنند.

رژیم غذایی و تغذیه

رولرهای هندی گوشتخوار هستند و رژیم غذایی آنها شامل مارهای کوچک، قورباغه ها و سایر دوزیستان است. آنها همچنین از انواع حشرات از جمله جیرجیرک، ملخ، پروانه، عنکبوت، عقرب و زنبورها نیز تغذیه می کند. ( برای آشنایی با دیگر پرندگان گوشتخوار می‌توانید مقاله دیگر ما را با عنوان « آنچه که باید در مورد شاهین تیزپر بدانید » در وبلاگ دانه مارکت بخوانید.)

عادات و سبک زندگی

سبزقباها عموماً پرندگانی منفرد هستند که اغلب روی درخت‌ها یا سیم‌های برق دیده می‌شوند. این پرندگان پس از بیدار شدن، دقایقی را صرف غذا خوردن می‌کنند و سپس در اطراف محل سکونتشان پرواز می‌کنند. آنها عمدتاً در ارتفاع 3-9 متری از جایی که به شکار حشرات زمینی می‌پردازند، نشسته اند. این پرندگان همچنین ممکن است از نشیمنگاه های بلندتر استفاده کنند و حشرات را از تاج بالایی درختان به دست آورند. در طول تابستان، اینگونه از پرندگان ممکن است در اواخر عصر تغذیه کنند و از نورهای مصنوعی برای جذب حشرات استفاده نمایند.

جالب است بدانید رولرهای هندی با استفاده از صدای خشن کلاغ مانندی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. آنها همینطور صداهای متنوع دیگری را نیز از خود تولید می‌کنند و به ویژه در طول فصل تولید مثل، پر سر و صدا هستند. نوع حمام کردن این پرنده نیز خاص است. به طوری که رولر هندی برای حمام کردن از ارتفاع زیادی به صورت مستقیم در آب شیرجه می‌زند. این حرکت به قدری سریع است که قبلاً به عنوان ماهیگیری در نظر گرفته می‌شد. چرا که رولرهای هندی، پرندگان شکاری هستند و با فرود آمدن به زمین طعمه خود را می‌گیرند و از آنها تغذیه می‌کنند.

به ندرت اتفاق می‌افتد که سبزقباها به صورت گروهی پرواز کنند. با این حال آنها دارای گروه های خانوادگی هستند و مشاهده شده است که در تماس ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. در نهایت گفتنی است که در مناطق کشت شده جنوب هند، این پرندگان را می‌توان به نسبت تقریباً پنجاه پرنده در هر کیلومتر مربع یافت.

جمعیت و تهدیدهای جمعیتی

سبزقباها در حال حاضر با هیچ تهدید بزرگی روبرو نیستند. با این حال، به دلیل عادت آنها به تغذیه در کنار جاده ها، گاهی اوقات ممکن است دچار تصادف شوند. به گونه‌ای که کاهش تعداد این پرندگان در کنار جاده ها در شمال هند مشاهده شده است. این پرنده که می‌تواند 17 سال عمر کند، به عنوان گونه ای با کمترین نگرانی در لیست قرمز IUCN به ثبت رسیده است.

حقایق جالب در خصوص رولر هندی

در این بخش با بررسی برخی حقایق جالب در خصوص این پرنده، مقاله را به پایان می‌رسانیم:

• منقار سبزقبا دارای لبه بالایی خمیده و نوک قلابدار است و همچنین در پایه منقار آن پرزهای ریکتال بلندی وجود دارد.
• این پرنده به آتش‌سوزی جذب می‌شوند و اغلب به دنبال تراکتور می‌رود تا از بی‌مهرگان آشفته تغذیه کنند.
• رولرهای هندی جذب دسته‌هایی از موریانه‌های بالدار می‌شوند، به گونه ای که حتی تا حدود 40 پرنده نیز دیده شده‌اند که روی یک سیم برق 70 متری نشسته‌اند تا با این طعمه، جشن بگیرند.
• مشاهده سبزقبا در دشت های پر جمعیت هند بسیار رایج بوده و با افسانه های هندو مرتبط است. نام هندی محلی این پرنده (Neelkanth) به معنی گلو آبی است. این نام با خدای شیوا مرتبط است. از این رو این پرنده در اساطیر هندو پرنده ای مقدس محسوب می‌شود.
• و در نهایت برخی از بومیان معتقدند افزودن پرهای خرد شده رولر هندی، به علف و تغذیه گاوها باعث افزایش تولید شیر آنها می‌شود.