فرق جو و گندم

گندم و جو هر دو از گیاهانی هستند که انسان از هزاران سال پیش، آن‌ها را کاشته و از آن‌ها برای مصارف مختلف استفاده کرده ‌است. هر دو آن‌ها از اولین گیاهانی بوده‌اند که به بهره‌برداری توسط انسان رسیده‌اند، امروزه نیز برای تهیه موادغذایی انسان‌ها و هم‌چنین تغذیه دام‌ها و طیور به‌ طور گسترده استفاده می‌شود. جو و گندم هر دو، جزو غلات کامل هستند و در سرتاسر جهان به طور گسترده مصرف می‌شوند، بسیاری از مردم فرق جو و گندم را متوجه نمی‌شوند و فکر می‌کنند که هر دو یک گیاه هستند، اما واقعیت این است که این دو گیاه بسیار متفاوت از همدیگر هستند و دارای ویژگی‌های ظاهری و ژنوم متفاوت هستند. مطالعه این مقاله به شما کمک می‌کند تا فرق جو و گندم را کاملاً متوجه شوید.

طبقه‌ بندی علمی گندم و جو

فرق این دو نوع گیاه عمدتاً در طبقه‌بندی علمی آن‌ها است. فرق جو و گندم از نام علمی آن‌ها مشخص است. نام علمی و لاتین جو، هوردیوم ولگارا و تریتیکوم نام علمی و لاتین دانه گندم است.

گندم جزو راسته‌‌ی گندم‌ سانان است اما جو جزو یک راسته‌ی مجزا به نام چمن‌سانان است. گرچه هر دو آن‌ها تک‌لپه‌ای و یک‌ساله هستند اما از نظر زمان کاشت و برداشت و ویژگی‌های ظاهری، میزان مواد مغذی و معدنی فرق دارند. برای درک بهتر تفاوت جو و گندم بهتر است مشخصات هر گیاه را به‌طور کامل بررسی کنیم.

معرفی جو و گندم

بیشترین میزان غلاتی که در سراسر جهان کشت و برداشت می‌شود گندم است. این گیاه منبع اصلی کربوهیدرات، گروه‌های ویتامین ب و پروتئین است و جز اصلی در رژیم غذایی اکثر مردم جهان است. علاوه بر کربوهیدرات و پروتئین، گیاه گندم همانند جو میزان فیبر زیادی دارد که مصرف آن از بسیاری از بیماری‌های گوارشی جلوگیری می‌کند.

ماده اصلی و اولیه تهیه انواع نان، پاستا، نودل و ماکارونی، انواع کلوچه‌ها، کیک‌ها و شیرینی‌ها و… است. بدون وجود گندم، تهیه و طبخ انواع مواد غذایی مذکور، عملاً غیر قابل امکان است. شاید با مطالعه این نکته تعجب کنید اما گندم کاربردهای متنوع دیگری نیز دارد و برای تهیه سوخت‌های زیستی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. البته کاربرد گندم به اینجا ختم نمی‌شود و علاوه بر دانه‌ی گندم از ساقه‌ی آن نیز در صنعت حصیربافی و صنایع‌دستی استفاده می‌شود.

گیاه جو نیز جز غلات کامل است و مانند گندم کاربردهای فراوانی دارد. از جو در تولید انواع نوشیدنی‌های الکلی و غیرالکلی استفاده می‌کنند و در صنعت تولید غذا بسیار کاربردی است. جو نیز مثل گندم فیبر بالایی دارد و مصرف مرتب آن به سلامتی قلب و دستگاه گوارش کمک می‌کند و مانع بسیاری از سرطان‌ها می‌شود. همچنین به کاهش میزان کلسترول در خون منجر می‌شود. مصرف جو برای بیماران دیابتی نوع دو مفید است.

فرق جو و گندم از نظر طریقه مصرف

این دو گیاه از نظر نوع مصرف تفاوت زیادی ندارد و هر دو به‌صورت آرد یا دانه قابل‌استفاده هستند اما دانه گندم برای این‌که به مرحله‌ی مصرف در آشپزی و نانوایی برسد باید آسیاب و پوسته آن نیز جدا شود اما جو قبل از مصرف نیازی به آسیاب شدن ندارد و راحت‌تر قابل مصرف است و می‌توان همانند برنج آن را پخت و مصرف کرد.

ویژگی‌های ظاهری گیاه گندم

گیاه گندم یک ساقه بلند دارد که توسط خوشه‌هایش پوشانده شده است. در واقع خوشه‌های گیاه گندم از هسته‌ی آن رشد می‌کنند و اطراف ساقه را می‌پوشانند. زمانی که موقع برداشت گندم می‌شود دانه‌های آن به رنگ طلایی دیده می‌شود. با مطالعه ادامه مقاله متوجه فرق جو و گندم از نظر ظاهر خواهید شد.

ویژگی ظاهری جو

یک فرق اساسی جو و گندم در این است که دانه‌های جو برخلاف دانه‌های گندم در زمان برداشت قهوه‌ای است. فرق دیگر جو و گندم در قد خوشه‌هایی است که از هسته محافظت می‌کنند. لازم است بدانید گیاه جو نسبت به گندم خوشه‌های بلندتری دارد.

فرق جو و گندم از نظر زمان برداشت

زمان برداشت این دو گیاه نیز متفاوت است گندم در اوایل زمستان و جو در اوایل بهار برداشت می‌شود. حالا که متوجه مشخصات ظاهری این دو گیاه شدیم بهتر است فرق جو و گندم را از نظر تقسیم‌بندی گونه‌ای نیز بررسی کنیم.

انواع گندم

از نظر علم ژنتیک، سه نوع گندم وجود دارد که اصلی‌ترین تفاوت میان آن‌ها، تعداد کروموزوم‌های آن‌ها است. اما از نظر زمان برداشت به دو گروه عمده گندم‌های بهاری و گندم‌های زمستانی تقسیم‌بندی می‌شوند. هرکدام از این گروه‌ها بر اساس رنگ و ویژگی‌های فیزیکی نیز به چند دسته دیگر تقسیم می‌شوند. انواع گندم عبارت است:

• بهاره
• قرمز
• سخت
• سفید
• نرم

انواع جو

سه نوع جو بر اساس ویژگی‌های ظاهری وجود دارد:

• جو دوردیفه
• جو شش ردیفه
• جو بدون پوست

فرق جو و گندم از نظر مواد مغذی

از نظر محتوای تعذیه‌ای، جو و گندم تفاوت زیادی باهم ندارند. همان‌طور که قبلاً اشاره شد هر دوی آن‌ها منبع خوبی برای کربوهیدرات، فیبر و پروتئین هستند. اما فرق جو و گندم در مقدار این مواد مغذی است. برای مثال جو از نظر فیبر دارای ارزش غذایی بالاتر است ولی گندم هم نسبت به جو و هم نسبت به سایر غلات مانند ذرت پروتئین بیشتری دارد.

البته از نظر میزان چربی و کربوهیدرات، فرق جو و گندم خیلی زیاد نیست و در هر دو به یک اندازه است. میزان کالری موجود در هر صد گرم گندم نسبت به کالری موجود در هر صد گرم جو نیز بیشتر است.

فرق جو و گندم از نظر نوع گلوتن موجود در هرکدام نیز قابل‌بررسی است. گلوتن نام علمی برای انواع پروتئین موجود در غلات است و برای برخی از اختلالات خودایمنی و بیماری‌های ارثی مانند بیماری سلیاک بسیار مضر است. پس بررسی نوع گلوتن موجود در هرکدام از نوع غلات مهم است.

گلوتن جو، هوردئین نام دارد، اما نوع گلوتن گندم، گلیادین است. خلاصه اینکه گندم و جو از نظر ترکیب مواد مغذی و معدنی شباهت زیادی به هم دارند اما تفاوت مقدار مواد مغذی و معدنی باعث فرق جو و گندم شده است.

فرق گندم و جو از نظر مواد معدنی

از نظر مواد معدنی فرق جو و گندم زیاد است و تقریباً می‌توان گفت در این مقایسه گندم برنده می‌شود. گندم مقدار سلنیوم بیشتری دارد. سلنیوم نقش آنتی‌اکسیدانی در بدن ایفا می‌کند و نقش حیاتی دارد. همچنین فسفر آن به طرز چشمگیری بالاتر از جو است. از نظر مقدار روی و منیزیم هم گندم بهتر است. سدیم گندم نیز نسبت به سدیم جو کمتر است که باعث برتری گندم نسبت به جو، از این جنبه می‌شود.

حالا اگر فرق جو و گندم را از نظر مقدار ویتامین‌ها بررسی کنیم جو برنده خواهد شد. گرچه گندم از نظر بالا بودن مقدار ویتامین ب یک، ب سه و ب شش نسبت به جو برتری دارد اما جو میزان کافی ویتامین ب دو و ب یک دارد و برخلاف گندم، سرشار از ویتامین‌های محلول در چربی یعنی ویتامین‌های آ، ای و کا است.

سخن پایانی

ما در این مطلب سعی کردیم نکات مفید و جامعی در مورد تفاوت گندم و جو ارائه دهیم و ارزش غذایی آن را باهم مقایسه کنیم. توجه داشته باشید مقدار زیادی از ویتامین‌های گروه ب موجود در گندم و جو در سبوس آن‌ها است که معمولاً در فرآیند جداسازی پوست و تخمیر از بین می‌رود پس بهتر است سبوس گندم و جو را نیز وارد رژیم غذایی خود کنیم. نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.